Home Loan Interest Rate : आजच्या घडीला स्वतःचे घर असणे ही प्रत्येकाची महत्त्वाकांक्षा आहे. मात्र, घराच्या वाढत्या किमतीमुळे बहुतांश लोकांना बँकेकडून किंवा वित्तीय संस्थांकडून गृहकर्ज (होम लोन) घ्यावे लागते. कर्ज घेण्यासाठी बँक किंवा वित्तीय संस्था व्याज आकारतात आणि हे व्याजदर ठरवताना विविध घटकांचा विचार केला जातो. होम लोनवरील व्याजदर कसे ठरवले जातात, त्यावर कोणते घटक परिणाम करतात आणि कमी व्याजदरात कर्ज कसे मिळवता येईल याची सविस्तर माहिती आज जाणून घेऊया.
होम लोनवरील व्याजदर ठरवण्याची प्रमुख कारणे…
रेपो रेट (Repo Rate):
भारतीय रिझर्व्ह बँक (RBI) बँकांना जेव्हा कर्ज देते तेव्हा तो दर ‘रेपो रेट’ म्हणून ओळखला जातो. रेपो रेट वाढल्यास बँका होम लोनवरील व्याजदर वाढवतात, आणि कमी झाल्यास व्याजदर कमी होतो. RBI आर्थिक स्थिरता राखण्यासाठी रेपो रेटमध्ये बदल करत असते. जर महागाई वाढत असेल तर RBI रेपो रेट वाढवते, ज्यामुळे कर्ज घेणे महाग होते आणि बाजारातील चलनवाढ कमी होते. जर अर्थव्यवस्थेला चालना द्यायची असेल तर RBI रेपो रेट कमी करते, ज्यामुळे कर्ज स्वस्त होते आणि लोकांना जास्त गुंतवणूक करण्यास प्रोत्साहन मिळते. रेपो रेट थेट बँकांच्या कर्ज धोरणांवर परिणाम करत असल्यामुळे, गृहकर्ज घेणाऱ्या ग्राहकांसाठी हा महत्त्वाचा घटक आहे.
मार्जिनल कॉस्ट ऑफ फंड्स बेस्ड लेंडिंग रेट (MCLR):
MCLR म्हणजे बँकांचे कर्ज देण्याचे किमान व्याजदर ठरवण्याचे तंत्र. हा दर बँकेच्या निधी मिळवण्याच्या खर्चावर आधारित असतो आणि त्यावरच कर्जाचे व्याजदर ठरतात. २०१६ मध्ये RBI ने जुनी बेस रेट प्रणाली बदलून MCLR प्रणाली लागू केली, जेणेकरून व्याजदर अधिक पारदर्शक आणि गतिशील राहतील.
MCLR ठरवताना बँक खालील चार घटकांचा विचार करते:
निधीच्या सीमांत खर्च (Marginal Cost of Funds) – बँकेला ठेवी आणि अन्य स्त्रोतांमधून मिळणाऱ्या निधीवरील सरासरी खर्च.
ऑपरेशन खर्च (Operating Costs) – बँकेला कर्ज वितरीत करताना होणारा खर्च.
कॅश रिस्क प्रीमियम (Cash Reserve Ratio – CRR) – RBIकडे जमा ठेवायच्या रकमेवरील परिणाम.
बँकेच्या धोरणात्मक मार्जिन (Tenor Premium) – कर्जाच्या कालावधीनुसार होणारा अतिरिक्त खर्च.
MCLR प्रणालीमुळे व्याजदर वारंवार बदलत असल्याने कर्जदारांना त्याचा त्वरित लाभ किंवा तोटा होऊ शकतो.
क्रेडिट स्कोअर (CIBIL Score):
क्रेडिट स्कोअर (CIBIL स्कोअर) कर्ज परतफेडीची विश्वसनीयता मोजते आणि तो 300 ते 900 च्या दरम्यान असतो. 750+ स्कोअर असलेल्या व्यक्तीला कमी व्याजदर मिळतात. खराब क्रेडिट स्कोअर असल्यास, बँका जास्त व्याजदर आकारतात. क्रेडिट स्कोअर सुधारण्यासाठी वेळेवर कर्ज परतफेडीचे महत्त्व आहे, कारण तो तुमच्या कर्ज मंजुरीवर प्रभाव टाकतो.
लोनचा कालावधी (Loan Tenure):
लोनचा कालावधी म्हणजे कर्ज फेडण्यासाठी दिलेली वेळ. जास्त कालावधीसाठी (उदाहरणार्थ, 15-20 वर्षे) घेतलेल्या कर्जावर व्याजदर जास्त असतो, कारण दीर्घकालीन कर्जावर जोखीम वाढते. जास्त कालावधीमुळे मासिक हप्ता कमी होतो, पण एकूण व्याजाची रक्कम जास्त होऊ शकते. दुसऱ्या बाजूला, कमी कालावधीसाठी (उदाहरणार्थ, 5-10 वर्षे) घेतलेल्या कर्जावर तुलनेने कमी व्याजदर लागू होतो, कारण बँकांसाठी जोखीम कमी असते. कमी कालावधीतील कर्जाच्या परतफेडीचा दबाव जास्त असतो, पण एकूण खर्च कमी होतो.
होम लोन घेताना, बँका दोन प्रकारच्या व्याजदर पद्धती ऑफर करतात: फिक्स्ड रेट आणि फ्लोटिंग रेट. प्रत्येक पद्धतीचे काही वैशिष्ट्ये आणि फायदे/तोटे असतात.
फिक्स्ड रेट (Fixed Rate)
फिक्स्ड रेट म्हणजे कर्ज घेतल्यावर, कर्जाचे व्याजदर पूर्ण लोनच्या कालावधीत स्थिर राहते. म्हणजेच, कर्जदाराच्या कर्जाच्या व्याजामध्ये कोणताही बदल होणार नाही.
फायदे:
स्थिरतेची खात्री: कर्जदाराला एक ठराविक आणि निश्चित मासिक हप्ता कसा असेल, याची खात्री असते.
बाजारातील चढ-उताराचा प्रभाव नाही.
तोटे:
सामान्यतः फ्लोटिंग रेट पेक्षा उच्च प्रारंभिक व्याज दर असते.
जर बाजारात व्याज दर कमी झाले, तरीही तुमच्या व्याजात बदल होत नाही.
फ्लोटिंग रेट (Floating Rate)
फ्लोटिंग रेट म्हणजे कर्जाच्या व्याज दरात बाजारातील व्याज दर बदलानुसार सुधारणा होऊ शकते. या व्याज दरावर बँक किंवा वित्तीय संस्थेचा आधार असतो, आणि त्यात बेस रेट किंवा MCLR (Marginal Cost of Lending Rate) इत्यादी घटकांचा समावेश असतो.
फायदे:
बाजारातील व्याज दर कमी झाल्यास कर्जाचा व्याज दरही कमी होतो.
प्रारंभिक व्याज दर साधारणतः फिक्स्ड रेटपेक्षा कमी असते .
तोटे:
बाजारातील व्याज दर वाढल्यास कर्जावरचा व्याज दरही वाढतो.
भविष्यात मासिक हप्ता आणि एकूण कर्ज खर्च अनिश्चित असते
होम लोनसाठी सर्वोत्तम व्याजदर कसा मिळवावा?
चांगला क्रेडिट स्कोअर राखा (750 किंवा त्याहून अधिक असल्यास फायदेशीर)
वेगवेगळ्या बँकांचे व्याजदर तपासा आणि तुलना करा
फ्लोटिंग आणि फिक्स्ड व्याजदर यातील फरक समजून घ्या
आवश्यकतेनुसारच कर्ज घ्या आणि जास्त कालावधीसाठी टाळा
*बँकेच्या ऑफर्स आणि सरकारच्या योजनांचा लाभ घ्या
होम लोन व्याजदर अनेक घटकांवर अवलंबून असतो, जसे की रेपो रेट, MCLR, क्रेडिट स्कोअर, आणि बँकेच्या धोरणांवर. योग्य माहिती आणि काळजीपूर्वक नियोजन केल्यास तुम्ही कमी व्याजदरात होम लोन मिळवू शकता. म्हणून, होम लोन घेण्याआधी सर्व घटक समजून घेऊन योग्य निर्णय घ्या!
