मोठ्या आनंद आणि उत्साहात हिंदू संस्कृतीमध्ये साजरा केला जाणारा सण म्हणजे गुढीपाडवा (Gudhi Padwa). या दिवशी महाराष्ट्रातील प्रत्येक घरात गुढी उभारली जाते. गोडाचा नैवेद्य गुढीची पूजा करून दिला जातो. संपूर्ण महाराष्ट्रात पंचांगानुसार चैत्र शुद्ध प्रतिपदा हा दिवस नवीन वर्षाची सुरुवात म्हणून साजरा केला जातो. गुढीपाडव्याच्या दिवशी हिंदू नवीन वर्षाची सुरुवात होते. घरात गुढी उभारल्यानंतर पारंपरिक पद्धतीने गुढीची पूजा केली जाते. वेगवेगळ्या रंगाचा याशिवाय वापरून करून रांगोळी काढली जाते. घरात तोरण लावून घराचे दार सजवले जाते.
गुढीपाडव्याच्या दिवशी अनेक ठिकाणी शोभा यात्रांचे आयोजन केले जाते.गुढीपाडव्याच्या दिवशी गुढी उभारणे म्हणजे उंच बांबूची काठी घेऊन त्यावर रंगीत साडी किंवा रंगीत कापडं लावले जाते. आंब्याची डहाळी, कडुलिंब आणि फुलांचा हार आणि साखरेची गाठी लावून वरून चांदीचे किंवा तांब्याचे कलश लावले जाते. पाडव्याच्या दिवशी अंगणात गुढी उभारणं हे मांगल्य आणि समृद्धीचे प्रतीक आहे. पण गुढीपाडव्याच्या दिवशी अंगणात गुढी का उभारला जातो? या मागे नेमके काय कारण आहे? आम्ही तुम्हाला याबद्दल आज सविस्तर माहिती सांगणार आहोत. चला तर जाणून घेऊया.
गुढी का उभारतात?
यंदाच्या वर्षी गुढी पाडवा 30 मार्चला आहे. पाडव्याच्या आधीपासूनच मोठ्या उत्साहात या सणाची तयारी केली जाते. गुढी उभारण्याची सुरुवात ही चैत्र शुद्ध प्रतीपदेपासून श्री शालिवाहन राजाने शके गणनेला करण्यात आली होती. असा उल्लेख धार्मिक शास्त्रात करण्यात आला आहे की, मातीचे सैन्य शालिवाहन राजाने तयार केले आणि त्यावर पाणी शिंपडून प्राण फिकले. या सैन्यांच्या जोरावर त्यांनी शत्रूंचा पराभव केला. या विजयाचे प्रतिक म्हणजे शालिवाहन शके अशी नवीन वर्षाची सुरुवात असते. आपल्यामधील आणि आपल्या आजूबाजूमधील वाईट वृत्तीवर विजय मिळवण्यासाठी गुढीपाडव्याला गुढी उभारण्याची प्रथा आहे. पूर्वीपासून चालत असलेली प्रथा अजूनही प्रथा पाळली जात आहे.
गुढी आणि रामायणाचासंदर्भ
रामायणात सांगण्यात आलेल्या कथेनुसार, चैत्र शुद्ध प्रतिपदेलाच प्रभू रामाने वालीचा वघ करुन प्रजेला त्याच्या जाचापासून मुक्त केलं होत. रामाच्या विजयाच प्रतिक म्हणजे विजयाची गुढी उभारण्यात येते. 14 वर्षांच्या वनवास त्यासोबत या तिथीला प्रभू रामाचा संपला होता. भारतात म्हणून गुढीपाडव्यापासून रामनवमीपर्यंत आनंदोत्सव साजरा करण्याची परंपरा आहे.
