टाच दुखणे ही एक सामान्य समस्या आहे, जी अनेकांना सतत त्रासदायक (Health update) ठरते. चालताना, धावताना किंवा अगदी पाय टेकवल्यावरही टाच दुखते, हे अनेकांच्या बाबतीत घडते. काही वेळा ही समस्या किरकोळ असते आणि घरगुती उपायांनी ठीक होते, तर काही वेळा ती गंभीरही ठरू शकते. त्यामुळे टाच दुखण्याची कारणे आणि त्यावरील उपाय जाणून घेणे गरजेचे आहे.
टाच दुखण्याची मुख्य कारणे
प्लांटर फॅसाइटिस (Plantar Fasciitis): प्लांटर फॅसिआ नावाचा एक स्नायू (ligament) आपल्या पायाच्या तळव्याला सपोर्ट देतो. तो जर ताणला गेला किंवा त्यावर दबाव आला, तर टाचेत तीव्र वेदना होऊ शकते. याचे मुख्य लक्षण म्हणजे सकाळी उठल्यावर पहिला पाय टेकताना तीव्र वेदना जाणवणे, जास्त चालल्यानंतर किंवा धावल्यानंतर वेदना वाढणे आणि टाचेला जोर दिल्यास त्रास होणे.
हिल स्पर (Heel Spur): हिल स्पर जी टाचेच्या हाडावर तयार होणारी अतिरिक्त हाडांची वाढ (calcium deposit) असते. हिल स्परमुळे प्लांटर फॅसिआवर अधिक ताण येतो आणि वेदना निर्माण होतात. यामध्ये पाय टेकवल्यावर टाचेला टोचल्यासारखी वेदना जाणवते, विश्रांती घेतल्यानंतर थोडा आराम मिळतो, पण टाच सुजलेली किंवा दुखरी वाटते.
अकिलिस टेंडोनायटिस (Achilles Tendonitis): अकिलिस टेंडोनायटिस हे टाच दुखण्याचे आणखी एक कारण असू शकते. अकिलिस टेंडन हा स्नायू आपल्या पायाच्या मागील बाजूस असतो आणि जास्त धावल्याने किंवा उंच टाचेच्या स्लीपर्स व चप्पलांचा सतत वापर केल्याने तो दुखू लागतो. यामुळे टाच किंवा पायाच्या मागच्या भागात वेदना जाणवते, सकाळी उठल्यानंतर त्रास वाढतो आणि हालचाल वाढवली तर वेदना तीव्र होते.
गाऊट (Gout) किंवा संधिवात (Arthritis): गाऊट किंवा संधिवात यामुळेही टाच दुखू शकते. यूरिक ऍसिड वाढल्याने गाऊट होतो आणि त्यामुळे सांध्यांमध्ये वेदना निर्माण होते. या अवस्थेत टाच आणि पायाच्या सांध्यांमध्ये तीव्र वेदना जाणवते, सूज आणि लालसरपणा दिसतो, तसेच रात्री वेदना अधिक जाणवते.
चुकीचा फुटवेअर: चुकीचा फुटवेअर वापर देखील टाच दुखण्याचे महत्त्वाचे कारण ठरू शकते. जास्त उंच टाचेच्या किंवा सपोर्ट न देणाऱ्या स्लीपर्सचा वापर केल्याने पायाच्या स्नायूंवर अतिरिक्त दबाव येतो. यामुळे पायात सतत थकवा जाणवतो, जास्त वेळ चालल्यानंतर टाच दुखते आणि शूज काढल्यावर थोडा आराम मिळतो.
टाच दुखणे टाळण्यासाठी उपाय
योग्य फुटवेअर निवडा
- मऊ आणि सपोर्टिव्ह सोल असलेले शूज घाला.
- उंच टाचेच्या स्लीपर्सचा कमीत कमी वापर करा.
स्नायू ताणले जाणार नाहीत याची काळजी घ्या
- चालण्याआधी आणि चालल्यानंतर थोडे स्ट्रेचिंग करा.
- जास्त उंच ठिकाणी धावणे किंवा उडी मारणे टाळा.
थंड आणि गरम पाण्याचा शेक:
- टाच सुजली असेल तर बर्फाने शेक द्या.
- संधिवात किंवा हाडांच्या त्रासामुळे दुखत असेल तर गरम पाण्याचा शेक द्या.
वजन नियंत्रणात ठेवा:
- जास्त वजनामुळे टाचांवर अतिरिक्त ताण पडतो.
- संतुलित आहार आणि नियमित व्यायामाने वजन नियंत्रित ठेवा.
गृहउपचार:
- रात्री झोपण्यापूर्वी टाचेला खोबरेल तेल किंवा तीळ तेलाने हलकासा मसाज करा.
- हळद आणि गरम दुधाचे सेवन करा, यामुळे हाडे मजबूत होतात.
- मीठ टाकलेल्या कोमट पाण्यात पाय बुडवून ठेवा, यामुळे टाचेला आराम मिळेल.
कधी डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा?
- जर टाच दुखणे २ आठवड्यांपेक्षा जास्त काळ टिकत असेल.
- जर सूज आणि लालसरपणा वाढत असेल.
- जर चालण्यास अडचण येत असेल किंवा टाचेत अचानक खूप वेदना झाली असेल.
- जर हिल स्पर किंवा संधिवाताचा त्रास असेल आणि वेदना वाढत असेल.
