आपण जेवताना पाणी पिणे आरोग्यासाठी (Health Update) योग्य आहे का? हा प्रश्न अनेकांना पडतो. काही लोक म्हणतात की जेवताना पाणी पिल्याने पचनावर वाईट परिणाम होतो, तर काहीजण म्हणतात की ते पचनास मदत करते. या विषयावर अनेक अभ्यास आणि संशोधन झाले आहेत. चला, या लेखात या विषयाचा सखोल अभ्यास करू आणि जाणून घेऊ की जेवताना पाणी पिणे खरंच चांगले आहे का वाईट?
पचनक्रियेत पाण्याची भूमिका
पाणी आपल्या शरीरासाठी अत्यंत आवश्यक आहे. ते अन्न गिळण्यास मदत करते, अन्न मऊ करते, पोषणतत्त्वे शोषून घेण्यास मदत करते आणि पचनक्रियेस गती देते. पण पाणी कधी आणि कसे प्यावे, यावर त्याचा परिणाम ठरतो.
प्लॅस्टिकच्या बाटलीत पाणी पिताय सावध व्हा;‘या’ तीन गंभीर आजाराचा धोका ओळखा
जेवताना पाणी पिल्याने काही परिणाम होतात. पचनासाठी आवश्यक असलेल्या एंझाइम्सच्या कार्यावर परिणाम होतो. आपल्या तोंडात असलेल्या लाळेतील एंझाइम्स अन्न पचवण्यास मदत करतात. जेवताना भरपूर पाणी प्यायल्यास ही लाळ विरळ होते आणि अन्न योग्य प्रकारे न पचता थेट पोटात जातो. तसेच, अम्ल (Acid) आणि पचनरस (Digestive Juices) विरळ होतात. आपल्या पोटात असलेले गॅस्ट्रिक जूस अन्न पचवण्यासाठी महत्त्वाचे असतात. जेवताना जास्त प्रमाणात पाणी घेतल्यास हे जूस विरळ होतात आणि पचन क्रिया मंदावते. याशिवाय, अन्न वेगाने पोटात जाते. काही अभ्यास असे सांगतात की अन्न योग्यप्रकारे चावल्याशिवाय आणि पचनक्रिया पूर्ण होण्याआधीच पाणी प्यायल्याने ते लवकर पोटात जाते, ज्यामुळे पोषणतत्त्वे पूर्णतः शोषली जात नाहीत.
जेवताना पाणी पिण्याचे फायदे
काही परिस्थितीत जेवताना थोडेसे पाणी पिणे फायदेशीर ठरू शकते. कोरड्या अन्नाची गिळण्यास मदत होते. जर तुम्ही कोरडे किंवा रुक्ष अन्न (जसे की भाकरी, खिचडी) खात असाल, तर थोडे पाणी घेतल्याने गिळायला सोपे जाते. तसेच, तिखट पदार्थांमुळे होणारी जळजळ कमी होते. मसालेदार किंवा अती गरम पदार्थ खाताना तोंड आणि घशात जळजळ होऊ शकते, अशा वेळी थोडे पाणी प्यायल्यास आराम मिळतो. त्याशिवाय, निगेटिव्ह परिणाम टाळण्यासाठी योग्य प्रमाणात पाणी पिणे उपयुक्त ठरते. जेवताना एक-दोन घोट पाणी घेतल्यास काहीही नुकसान होत नाही, उलट ते पचनास मदत करू शकते.
सकाळी उठल्यावर ‘या’ गोष्टी केल्यास दिवस नक्कीच चांगला जाईल
जेवताना पाणी पिण्याचे तोटे
जेवताना मोठ्या प्रमाणात पाणी प्यायल्यास काही तोटेही होऊ शकतात. पचनक्रिया मंदावते. मोठ्या प्रमाणात पाणी प्यायल्याने पचनसंस्था योग्यप्रकारे कार्य करू शकत नाही, त्यामुळे अपचन आणि पोटफुगी (Bloating) होऊ शकते. अन्नातून मिळणाऱ्या पोषक तत्त्वांचे शोषण कमी होते. पाणी अन्नात मिसळल्याने त्यातील आवश्यक जीवनसत्त्वे आणि खनिजे पूर्णतः शोषली जात नाहीत. याशिवाय, अम्लपित्ताचा (Acidity) त्रास वाढतो. काही लोकांना पचनासंबंधी समस्या असतात, त्यांना जेवताना पाणी प्यायल्याने अम्लपित्ताचा त्रास होऊ शकतो.
कधी आणि कसे पाणी प्यावे?
पचनक्रियेस मदत होण्यासाठी पाणी योग्य वेळी प्यावे. जेवण्याच्या ३० मिनिटांपूर्वी पाणी प्यायल्यास पचनक्रिया सुधारते. जेवण झाल्यानंतर किमान ३०-४५ मिनिटांनी पाणी प्यावे. जर तहान लागली तर जेवताना फक्त १-२ घोट पाणी प्यावे. योग्य प्रकारचे पाणी प्यायल्यास अधिक फायदेशीर ठरते. कोमट पाणी पचनासाठी चांगले असते, तर थंड पाणी किंवा गार पाणी पचनासाठी अडथळा ठरू शकते.
सावधान! ‘हा’ आजार 2050 पर्यंत अडीच कोटी लोकांना ग्रासणार
थोड्या प्रमाणात पाणी पिणे ठीक आहे, पण जास्त पाणी पिल्यास पचनक्रियेवर विपरीत परिणाम होऊ शकतो. गरज असेल तेव्हाच पाणी प्यावे, उगाच सवयीने पाणी पिऊ नये. पचनसंस्था व्यवस्थित राहावी यासाठी जेवणाच्या आधी आणि नंतर पाणी पिणे अधिक चांगले. सोप्या भाषेत सांगायचे तर, जेवताना पाणी पिणे हे प्रमाणावर अवलंबून असते. योग्य प्रमाणात घेतल्यास फायद्याचे, पण जास्त घेतल्यास हानिकारक ठरू शकते!
