आपले मूत्रपिंड पाणी फिल्टर करतात आणि शरीरातील टाकाऊ पदार्थ काढून टाकण्यास मदत करतात. गरजेपेक्षा जास्त पाणी पिल्याने मूत्रपिंडांवर भार पडतो. त्यांना काम करणे कठीण होते. सोडियम, पोटॅशियम आणि मॅग्नेशियम हे आपल्या शरीरासाठी फायदेशीर मानले जातात. जास्त पाणी प्यायल्याने हे इलेक्ट्रोलाइट्स पातळ होतात. ज्यामुळे स्नायूंमध्ये पेटके आणि अशक्तपणा येतो. पाण्याचा अतिरेक आणि अभाव दोन्ही आरोग्यासाठी हानिकारक असू शकतात.

 जेवताना पाणी पिणे आरोग्यासाठी फायदेशीर की हानिकारक?

पाण्याच्या कमतरतेमुळे डिहायड्रेशनचा धोका वाढतो, तर आवश्यकतेपेक्षा जास्त पाणी पिल्याने ओव्हरहायड्रेशन होऊ शकते. खेळाडूंना विशेषतः या समस्येचा जास्त त्रास होतो. कमी पाणी पिल्याने स्नायूंमध्ये पेटके येऊ शकतात, तर जास्त पाणी पिल्याने रक्ताची जाडी कमी होते.

तज्ज्ञांच्या मते, तहान भागवण्यासाठी आवश्यक तेवढेच पाणी प्यावे. विशेषतः जर तुम्हाला तहान लागली नसेल तर जबरदस्तीने पाणी पिणे योग्य नाही. जास्त पाणी पिण्यामुळे चक्कर येणे, अस्वस्थता आणि कधीकधी हृदयाचे ठोके देखील वाढू शकतात. पण याचा अर्थ असा नाही की, कमी पाणी प्यावे. अल्कोहोल वगळता, आपण वापरत असलेल्या प्रत्येक द्रवात काही प्रमाणात पाणी असते.

प्लॅस्टिकच्या बाटलीत पाणी पिताय सावध व्हा;‘या’ तीन गंभीर आजाराचा धोका ओळखा

शरीरातील पाण्याचे प्रमाण संतुलित असलं पाहिजं, परंतु आवश्यकतेपेक्षा जास्त नसावे. तहान लागणे हे शरीराला पाण्याची गरज असल्याचे लक्षण आहे, म्हणून जेव्हा गरज वाटेल तेव्हाच पाणी प्या. वारंवार जबरदस्तीने पाणी पिण्याची गरज नाही. लघवीच्या रंगावरूनही पाण्याच्या कमतरतेचा अंदाज लावता येतो. जर लघवीचा रंग गडद असेल तर ते शरीरात पाण्याची कमतरता असल्याचे लक्षण आहे. तथापि, ते बरे करण्यासाठी जास्त पाणी पिणे योग्य नाही. हलक्या पिवळ्या रंगाची लघवी सामान्य मानली जाते.

चहाचे फायदे आणि शरीरावर होणारा प्रभाव

चहा पिण्याचे अनेक फायदे असतात. योग्य प्रमाणात घेतल्यास चहा शरीरासाठी फायदेशीर ठरतो. चहामध्ये कॅफिन असते, जे शरीराला ताजेतवाने ठेवते आणि थकवा दूर करण्यास मदत करते. आल्याचा चहा किंवा ग्रीन टी पचनक्रिया सुधारतो. ग्रीन टी आणि हर्बल टीमध्ये अँटिऑक्सिडंट असतात, जे शरीरातील विषारी घटक बाहेर टाकण्यास मदत करतात. चहा पिल्याने मानसिक तणाव कमी होतो आणि मन प्रसन्न होते. योग्य प्रमाणात घेतलेला चहा रक्ताभिसरण सुधारतो आणि हृदयाच्या आरोग्यास मदत करतो.

६ तासांपेक्षा जास्त बसून काम करता? या आजारांचा धोका

चहा जास्त घेतल्यास होणारे तोटे

तुम्ही दिवसातून खूप वेळा चहा घेत असाल, तर त्याचे काही तोटे होऊ शकतात. जास्त चहा प्यायल्याने शरीरात कॅफिनचे प्रमाण वाढते, ज्यामुळे झोप कमी होते आणि चिडचिड होते. उपाशी पोटी किंवा वारंवार चहा घेतल्यास अॅसिडिटी (गॅस्ट्रिक प्रॉब्लेम) होण्याची शक्यता असते. चहातील टॅनिन्स हे शरीरातील लोह (Iron) शोषण्याची क्षमता कमी करतात, त्यामुळे चहा जेवणानंतर लगेच घेणे टाळावे. जास्त चहा प्यायल्यास बद्धकोष्ठता (Constipation) किंवा अपचन होऊ शकते. काही अभ्यासानुसार, जास्त चहा प्यायल्यास हाडांची घनता कमी होण्याचा धोका असतो.

दिवसातून किती वेळा चहा घ्यावा?

तज्ञांच्या मते, दिवसातून २ ते ३ कप चहा घेणे योग्य मानले जाते. याहून अधिक प्रमाणात चहा घेतल्यास त्याचे दुष्परिणाम दिसू शकतात. योग्य वेळेवर चहा घेतल्यास तो शरीरासाठी अधिक फायदेशीर ठरतो. सकाळी ८-९ वाजता चहा घेतल्यास शरीराला फ्रेश वाटते आणि ऊर्जा मिळते. दुपारी १-२ वाजता जेवणानंतर १ तासाने घेतलेला चहा पचन सुधारतो. संध्याकाळी ५-६ वाजता घेतलेला चहा थकवा दूर करतो आणि मूड फ्रेश करतो.

 जगात भारताचे तब्बल 13 शहरे प्रदुषित ‘या’ शहराचा पहिला नंबर

उपाशी पोटी चहा पिऊ नये, कारण त्यामुळे अॅसिडिटी वाढू शकते. रात्री झोपण्याच्या २-३ तास आधी चहा घेणे टाळावे, कारण त्यामुळे झोपेवर परिणाम होतो. साखर कमी असलेला चहा अधिक फायदेशीर ठरतो. गुळ किंवा मध घालून चहा घेतल्यास तो आरोग्यासाठी अधिक चांगला ठरतो. हर्बल टी किंवा ग्रीन टी हा उत्तम पर्याय ठरू शकतो, कारण त्यात अँटिऑक्सिडंट्स असतात जे शरीराला अनेक फायदे देतात.

चहा हा योग्य प्रमाणात घेतल्यास आरोग्यासाठी फायदेशीर असतो, पण जास्त घेतल्यास त्याचे तोटेही आहेत. दिवसातून २ ते ३ वेळा चहा पिणे योग्य असून, ४-५ कप पेक्षा जास्त चहा पिणे टाळावे. सकाळी, दुपारी आणि संध्याकाळी घेतलेला चहा शरीरासाठी फायदेशीर ठरू शकतो. योग्य वेळी आणि योग्य प्रमाणात चहा घेतल्यास तो आरोग्यासाठी उत्तम ठरतो, पण जास्त घेतल्यास शरीरावर नकारात्मक परिणाम होऊ शकतो.

पचनक्रियेत पाण्याची भूमिका

पाणी आपल्या शरीरासाठी अत्यंत आवश्यक आहे. ते अन्न गिळण्यास मदत करते, अन्न मऊ करते, पोषणतत्त्वे शोषून घेण्यास मदत करते आणि पचनक्रियेस गती देते. पण पाणी कधी आणि कसे प्यावे, यावर त्याचा परिणाम ठरतो.

प्लॅस्टिकच्या बाटलीत पाणी पिताय सावध व्हा;‘या’ तीन गंभीर आजाराचा धोका ओळखा

जेवताना पाणी पिल्याने काही परिणाम होतात. पचनासाठी आवश्यक असलेल्या एंझाइम्सच्या कार्यावर परिणाम होतो. आपल्या तोंडात असलेल्या लाळेतील एंझाइम्स अन्न पचवण्यास मदत करतात. जेवताना भरपूर पाणी प्यायल्यास ही लाळ विरळ होते आणि अन्न योग्य प्रकारे न पचता थेट पोटात जातो. तसेच, अम्ल (Acid) आणि पचनरस (Digestive Juices) विरळ होतात. आपल्या पोटात असलेले गॅस्ट्रिक जूस अन्न पचवण्यासाठी महत्त्वाचे असतात. जेवताना जास्त प्रमाणात पाणी घेतल्यास हे जूस विरळ होतात आणि पचन क्रिया मंदावते. याशिवाय, अन्न वेगाने पोटात जाते. काही अभ्यास असे सांगतात की अन्न योग्यप्रकारे चावल्याशिवाय आणि पचनक्रिया पूर्ण होण्याआधीच पाणी प्यायल्याने ते लवकर पोटात जाते, ज्यामुळे पोषणतत्त्वे पूर्णतः शोषली जात नाहीत.

जेवताना पाणी पिण्याचे फायदे

काही परिस्थितीत जेवताना थोडेसे पाणी पिणे फायदेशीर ठरू शकते. कोरड्या अन्नाची गिळण्यास मदत होते. जर तुम्ही कोरडे किंवा रुक्ष अन्न (जसे की भाकरी, खिचडी) खात असाल, तर थोडे पाणी घेतल्याने गिळायला सोपे जाते. तसेच, तिखट पदार्थांमुळे होणारी जळजळ कमी होते. मसालेदार किंवा अती गरम पदार्थ खाताना तोंड आणि घशात जळजळ होऊ शकते, अशा वेळी थोडे पाणी प्यायल्यास आराम मिळतो. त्याशिवाय, निगेटिव्ह परिणाम टाळण्यासाठी योग्य प्रमाणात पाणी पिणे उपयुक्त ठरते. जेवताना एक-दोन घोट पाणी घेतल्यास काहीही नुकसान होत नाही, उलट ते पचनास मदत करू शकते.

सकाळी उठल्यावर ‘या’ गोष्टी केल्यास दिवस नक्कीच चांगला जाईल

जेवताना पाणी पिण्याचे तोटे

जेवताना मोठ्या प्रमाणात पाणी प्यायल्यास काही तोटेही होऊ शकतात. पचनक्रिया मंदावते. मोठ्या प्रमाणात पाणी प्यायल्याने पचनसंस्था योग्यप्रकारे कार्य करू शकत नाही, त्यामुळे अपचन आणि पोटफुगी (Bloating) होऊ शकते. अन्नातून मिळणाऱ्या पोषक तत्त्वांचे शोषण कमी होते. पाणी अन्नात मिसळल्याने त्यातील आवश्यक जीवनसत्त्वे आणि खनिजे पूर्णतः शोषली जात नाहीत. याशिवाय, अम्लपित्ताचा (Acidity) त्रास वाढतो. काही लोकांना पचनासंबंधी समस्या असतात, त्यांना जेवताना पाणी प्यायल्याने अम्लपित्ताचा त्रास होऊ शकतो.

कधी आणि कसे पाणी प्यावे?

पचनक्रियेस मदत होण्यासाठी पाणी योग्य वेळी प्यावे. जेवण्याच्या ३० मिनिटांपूर्वी पाणी प्यायल्यास पचनक्रिया सुधारते. जेवण झाल्यानंतर किमान ३०-४५ मिनिटांनी पाणी प्यावे. जर तहान लागली तर जेवताना फक्त १-२ घोट पाणी प्यावे. योग्य प्रकारचे पाणी प्यायल्यास अधिक फायदेशीर ठरते. कोमट पाणी पचनासाठी चांगले असते, तर थंड पाणी किंवा गार पाणी पचनासाठी अडथळा ठरू शकते.

सावधान! ‘हा’ आजार 2050 पर्यंत अडीच कोटी लोकांना ग्रासणार

थोड्या प्रमाणात पाणी पिणे ठीक आहे, पण जास्त पाणी पिल्यास पचनक्रियेवर विपरीत परिणाम होऊ शकतो. गरज असेल तेव्हाच पाणी प्यावे, उगाच सवयीने पाणी पिऊ नये. पचनसंस्था व्यवस्थित राहावी यासाठी जेवणाच्या आधी आणि नंतर पाणी पिणे अधिक चांगले. सोप्या भाषेत सांगायचे तर, जेवताना पाणी पिणे हे प्रमाणावर अवलंबून असते. योग्य प्रमाणात घेतल्यास फायद्याचे, पण जास्त घेतल्यास हानिकारक ठरू शकते!

टाच दुखण्याची मुख्य कारणे

प्लांटर फॅसाइटिस (Plantar Fasciitis): प्लांटर फॅसिआ नावाचा एक स्नायू (ligament) आपल्या पायाच्या तळव्याला सपोर्ट देतो. तो जर ताणला गेला किंवा त्यावर दबाव आला, तर टाचेत तीव्र वेदना होऊ शकते. याचे मुख्य लक्षण म्हणजे सकाळी उठल्यावर पहिला पाय टेकताना तीव्र वेदना जाणवणे, जास्त चालल्यानंतर किंवा धावल्यानंतर वेदना वाढणे आणि टाचेला जोर दिल्यास त्रास होणे.

हिल स्पर (Heel Spur): हिल स्पर जी टाचेच्या हाडावर तयार होणारी अतिरिक्त हाडांची वाढ (calcium deposit) असते. हिल स्परमुळे प्लांटर फॅसिआवर अधिक ताण येतो आणि वेदना निर्माण होतात. यामध्ये पाय टेकवल्यावर टाचेला टोचल्यासारखी वेदना जाणवते, विश्रांती घेतल्यानंतर थोडा आराम मिळतो, पण टाच सुजलेली किंवा दुखरी वाटते.

अकिलिस टेंडोनायटिस (Achilles Tendonitis): अकिलिस टेंडोनायटिस हे टाच दुखण्याचे आणखी एक कारण असू शकते. अकिलिस टेंडन हा स्नायू आपल्या पायाच्या मागील बाजूस असतो आणि जास्त धावल्याने किंवा उंच टाचेच्या स्लीपर्स व चप्पलांचा सतत वापर केल्याने तो दुखू लागतो. यामुळे टाच किंवा पायाच्या मागच्या भागात वेदना जाणवते, सकाळी उठल्यानंतर त्रास वाढतो आणि हालचाल वाढवली तर वेदना तीव्र होते.

गाऊट (Gout) किंवा संधिवात (Arthritis): गाऊट किंवा संधिवात यामुळेही टाच दुखू शकते. यूरिक ऍसिड वाढल्याने गाऊट होतो आणि त्यामुळे सांध्यांमध्ये वेदना निर्माण होते. या अवस्थेत टाच आणि पायाच्या सांध्यांमध्ये तीव्र वेदना जाणवते, सूज आणि लालसरपणा दिसतो, तसेच रात्री वेदना अधिक जाणवते.

चुकीचा फुटवेअर: चुकीचा फुटवेअर वापर देखील टाच दुखण्याचे महत्त्वाचे कारण ठरू शकते. जास्त उंच टाचेच्या किंवा सपोर्ट न देणाऱ्या स्लीपर्सचा वापर केल्याने पायाच्या स्नायूंवर अतिरिक्त दबाव येतो. यामुळे पायात सतत थकवा जाणवतो, जास्त वेळ चालल्यानंतर टाच दुखते आणि शूज काढल्यावर थोडा आराम मिळतो.

टाच दुखणे टाळण्यासाठी उपाय

योग्य फुटवेअर निवडा

• मऊ आणि सपोर्टिव्ह सोल असलेले शूज घाला.
• उंच टाचेच्या स्लीपर्सचा कमीत कमी वापर करा.

स्नायू ताणले जाणार नाहीत याची काळजी घ्या

• चालण्याआधी आणि चालल्यानंतर थोडे स्ट्रेचिंग करा.
• जास्त उंच ठिकाणी धावणे किंवा उडी मारणे टाळा.

थंड आणि गरम पाण्याचा शेक:

• टाच सुजली असेल तर बर्फाने शेक द्या.
• संधिवात किंवा हाडांच्या त्रासामुळे दुखत असेल तर गरम पाण्याचा शेक द्या.

वजन नियंत्रणात ठेवा:

• जास्त वजनामुळे टाचांवर अतिरिक्त ताण पडतो.
• संतुलित आहार आणि नियमित व्यायामाने वजन नियंत्रित ठेवा.

गृहउपचार:

• रात्री झोपण्यापूर्वी टाचेला खोबरेल तेल किंवा तीळ तेलाने हलकासा मसाज करा.
• हळद आणि गरम दुधाचे सेवन करा, यामुळे हाडे मजबूत होतात.
• मीठ टाकलेल्या कोमट पाण्यात पाय बुडवून ठेवा, यामुळे टाचेला आराम मिळेल.

कधी डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा?

• जर टाच दुखणे २ आठवड्यांपेक्षा जास्त काळ टिकत असेल.
• जर सूज आणि लालसरपणा वाढत असेल.
• जर चालण्यास अडचण येत असेल किंवा टाचेत अचानक खूप वेदना झाली असेल.
• जर हिल स्पर किंवा संधिवाताचा त्रास असेल आणि वेदना वाढत असेल.