पनीर हा एक आवडता खाद्यपदार्थ आहे आणि बाजारात त्याची मोठी मागणी आहे. पनीर विशेषतः मुलांमध्ये लोकप्रिय आहे. तथापि, अन्न आणि औषध प्रशासन विभागाच्या तपासणीत असे आढळून आले आहे की काही ठिकाणी बनावट पनीर किंवा ‘चीज ॲनालॉग’ वापरून ग्राहकांची फसवणूक केली जात आहे. अशा प्रकारे ग्राहकांना दिशाभूल करणाऱ्या पनीर विक्रेत्यांवर अन्न सुरक्षा आणि मानके कायदा २००६ तसेच २०११ आणि २०२२ च्या नियमांनुसार कारवाई केली जाईल, असा इशारा झिरवाल यांनी दिला.

अन्न सुरक्षा आणि मानके कायदा २००६ च्या कलम १८ (२)(ई) नुसार, ग्राहकांना अन्नपदार्थांच्या घटकांची माहिती देणे बंधनकारक आहे. तसेच, अन्न सुरक्षा आणि मानके (लेबलिंग आणि प्रदर्शन) नियम २०२० च्या प्रकरण ३ च्या नियम ९(६) नुसार, अन्न व्यवसाय चालकांना अन्नपदार्थांची विक्री करताना पोषण माहिती आणि त्यातील घटकांबद्दल माहिती तसेच आरोग्य संदेश प्रदर्शित करणे आवश्यक आहे. त्या

चप्रमाणे, अन्न सुरक्षा आणि मानके (लेबलिंग आणि प्रदर्शन) नियम २०२० नुसार, रेस्टॉरंट्स, हॉटेल्स, केटरर्स आणि फास्ट फूड विक्रेत्यांना त्यांच्या मेनू कार्ड, डिस्प्ले बोर्ड आणि ऑर्डर मशीनवर अचूक माहिती देणे बंधनकारक आहे. रेस्टॉरंट्स, हॉटेल्स आणि फास्ट फूड व्यवसाय ग्राहकांची फसवणूक करत असल्याचे आढळल्यास त्यांच्यावर कठोर कारवाई करण्याचे आदेश देण्यात आले आहेत.

परवाना रद्द करावा
अन्न आणि औषध प्रशासनाने सर्व अन्न सुरक्षा अधिकाऱ्यांना त्यांच्या कार्यक्षेत्रातील चीज ॲनालॉग वितरकांचे खरेदी आणि विक्री बिल तपासण्याचे निर्देश दिले आहेत. तसेच, झिरवाल यांनी किमान १० आस्थापनांची सखोल तपासणी करून अन्नाचे नमुने घेण्याचे आणि ते जप्त करण्याची कारवाई करण्याचे आदेश दिले आहेत.

हॉटेल, रेस्टॉरंट्स, फास्ट फूड विक्रेते आणि केटरर्सच्या खरेदी बिलांची तपासणी करून आणि पनीरऐवजी चीज ॲनालॉग वापरून आणि ते वापरून ग्राहकांची फसवणूक करून कायद्याचे उल्लंघन करणाऱ्या आस्थापनांचे परवाने तात्काळ निलंबित करण्याचे आदेश झिरवाल यांनी दिले आहेत.

अन्न व्यवसाय चालकांसाठी कार्यशाळा आयोजित करा
विभागीय सहआयुक्त (अन्न) आणि सहा आयुक्त (अन्न) यांनी त्यांच्या अधिकारक्षेत्रातील हॉटेल संघटनांसाठी कार्यशाळा आयोजित करून त्यांना कायद्यातील तरतुदींची जाणीव करून द्यावी आणि मेनू कार्डमध्ये पनीरऐवजी चीज ॲनालॉग वापरला जात असेल तर त्याचा उल्लेख करावा.

यासोबतच, ग्राहकांमध्ये जागरूकता निर्माण करावी. ग्राहकांच्या आरोग्याशी खेळणारी कोणत्याही प्रकारची फसवणूक खपवून घेतली जाणार नाही आणि अन्न व्यवसाय चालकांनी नियमांचे पालन करावे आणि ग्राहकांना अचूक माहिती द्यावी.

जास्त महत्व लोक लिक्विड डाएटला आजकाल देत आहेत. द्रव आहार म्हणजे तो आहार, ज्यामध्ये फक्त द्रव पदार्थ (सूप, रस इ.) सेवन केले जातात. ज्या रुग्णांवर वैद्यकीय प्रक्रिया होणार आहे किंवा आधीच शस्त्रक्रिया झाली आहे त्यांना द्रव अन्न दिले जाते.

जर तुम्हालाही लिक्विड डाएट फॉलो करायचा असेल तर तुमच्यासाठी हे जाणून घेणे महत्त्वाचे आहे की हा डाएट फक्त काही दिवस फॉलो केला जाऊ शकतो, कारण एका आठवड्यानंतर तुम्हाला अशक्तपणा किंवा थकवा जाणवू शकतो. असे मानले जाते की द्रव आहार आपल्या शरीराला योग्य प्रमाणात पोषक आणि कॅलरीज प्रदान करत नाही, त्यामुळे जास्त काळ त्याचे पालन करणे योग्य नाही, विशेषतः जर तुम्ही आधीच अशक्त असाल, तर तुम्ही या आहाराबाबत डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा. गरज आहे आणि नंतर त्याचे अनुसरण करा.

पोषक तत्वांची काळजी घ्या

द्रव आहारामध्ये, हे सुनिश्चित केले पाहिजे की द्रव अन्नाचे सेवन 1300-1500 kcal च्या दरम्यान असावे. म्ही जे काही लिक्विड फूड याशिवाय तुघेत आहात त्यात प्रथिनांसह सर्व पोषकतत्त्वे मुबलक प्रमाणात असावीत याचीही विशेष काळजी घेतली पाहिजे. अनेक आजार कारण पोषक तत्वांच्या कमतरतेमुळे होऊ शकतात. वजन कमी करणे म्हणजे पोषक तत्वांकडे दुर्लक्ष करणे असे करू नका. जो काही आहार तुम्ही घेत आहात, पोषक तत्वांनी तो परिपूर्ण असला पाहिजे हे लक्षात ठेवा.

विषारी पदार्थ बाहेर काढण्यासाठी उपयुक्त

लिक्विड आहारात कॅलरीज खूप कमी असतात. यामुळेच बहुतेकांना हा आहार खूप आवडतो. लिक्विड आहारामुळे तुमच्या शरीरातील विषारी पदार्थ आपोआप बाहेर पडू लागतात, जे खूप महत्वाचे आहे. वजन कमी करण्यासाठी लिक्विड डाएट हा एक चांगला पर्याय आहे. जर तुम्ही त्याचे योग्य पालन केले तर.

हेल्थ इन्शुरन्स घेतल्यानंतर तुम्हाला खर्चाची काळजी रहात नाही. अचानक झालेल्या मेडिकल खर्चाचा भारही तुम्हाला सहन करावा लागत नाही. हेल्थ इन्शुरन्सबरोबर तुम्ही तुमच्या पगारातील काही रक्कम इमर्जन्सी फंड म्हणून (Emergency Fund) ठेऊ शकता. जर तुम्हीही तुमच्या आई वडिलांसाठी हेल्थ इन्शुरन्स घेण्याचा विचार करत असाल परंतु वाढत्या प्रिमियमने (Insurance Premium) काळजीत पडला असाल तर हा प्रीमियम कमी करण्यासाठी काही टिप्स अवलंबू शकता.

60 वर्षे वयापर्यंत इन्शुरन्स घ्या

तुम्ही जितक्या कमी वयात इन्शुरन्स घेता तितकाच जास्त फायदा मिळतो. जर तुम्ही 30 वर्षे वयात आरोग्य विमा खरेदी केलात तर 60 वर्षे वयाच्या हिशोबाने कमी प्रीमियम येईल. म्हणूनच जितक्या लवकर हेल्थ इन्शुरन्स घेता येईल तितक्या लवकर घ्या. याच बरोबर तुम्ही दरवर्षी 5 ते 10 टक्के क्लेम बोनसचा फायदाही घेऊ शकता. तीन वर्षांची विमा योजना घेतली असेल तर 15 टक्क्यांची सूट मिळू शकते.

असा होईल प्रीमियम कमी

डिडक्टिबल आणि को पे च्या माध्यमातून तुम्ही प्रीमियम कमी करू शकता. डिडक्टिबल अमाउंट म्हणजे ही रक्कम तुम्हाला क्लेम करण्याआधी द्यायची असते. जसे की तुमचा एकूण खर्च कर 6 लाख रुपये झाला असेल तर यातील 2 लाख रुपये तुम्हाला डिडक्टिबल अमाउंटमध्ये द्यावे लागतील. राहिलेले चार लाख रुपये तुम्ही इन्शुरन्स कव्हरच्या माध्यमातून क्लेम करू शकता.

को पे अमाऊंट म्हणजे जितके टक्के रक्कम तुम्ही स्वतः देता. समजा तुमचा एकूण खर्च 10 लाख रुपये झाला असेल आणि को पे अमाऊंट 20 टक्के असेल तर 2 लाख रुपये तुमच्या खिशातून जातील. राहिलेली रक्कम कंपनीकडून दिली जाते. अशा पद्धतीने तुम्ही दोन्ही अमाऊंट वाढवून प्रीमियम कमी करू शकता.

विविध इन्शुरन्सची तुलना करा

विविध कंपनीकडून दिल्या जाणाऱ्या हेल्थ इन्शुरन्सची तुलना नक्की करून पाहा. यामुळे तुम्हाला नक्कीच फायदा होऊ शकतो. या पद्धतीने तुम्ही बऱ्याच अंशी हेल्थ प्रीमियम अमाऊंट कमी करू शकता. तुलना करताना तुम्हाला हेल्थ इन्शुरन्सवर मिळणाऱ्या विविध फायद्यांचीही माहिती मिळेल.

जास्त काम, सर्दी किंवा फ्लू, योग्य आहार न घेणे, ताणतणाव किंवा बैठी जीवनशैली याशिवाय, वय किंवा जीवनशैलीतील बदल ही देखील थकव्याची काही स्पष्ट कारणे असू शकतात. पण जर हे घटक तुमच्या थकव्यासाठी जबाबदार नसतील तर मग काळजी घेण्याची गरज आहे. खरं तर, कोणत्याही स्पष्ट कारणाशिवाय सतत थकवा जाणवणं, हे एखाद्या गंभीर आजाराचे लक्षण असू शकते. हार्वर्डने अशाच काही आरोग्य स्थितींबद्दल माहिती दिलीय. आपण त्याबद्दल सविस्तर जाणून घेऊ या.

हृदयाशी संबंधित आजार

हृदयाशी संबंधित आजारांमुळे तुम्हाला दिवसभर थकवा जाणवू शकतो. खरं तर, हृदयरोगामुळे हृदय कमी कार्यक्षमतेने रक्त पंप करू शकते आणि फुफ्फुसांमध्ये द्रव जमा होऊ शकतो. यामुळे श्वास घेण्यास त्रास होऊ शकतो. हृदय आणि फुफ्फुसांना ऑक्सिजनचा पुरवठा कमी होऊ शकतो, ज्यामुळे तुम्हाला थकवा जाणवू शकतो.

झोपेचे विकार

झोपेच्या विकारांमुळे तुम्हाला थकवा देखील जाणवू शकतो. जर रात्री तुमची झोप खराब झाली तर तुम्हाला दुसऱ्या दिवशी थकवा जाणवू शकतो. यापैकी दोन सर्वात सामान्य म्हणजे निद्रानाश आणि स्लीप एप्निया. निद्रानाश ही अशी स्थिती आहे, ज्यामध्ये तुम्हाला झोप येण्यास किंवा रात्री झोपेत राहण्यास त्रास होतो. स्लीप एप्नियामध्ये, रात्री अनेक वेळा जागे होऊ शकते किंवा झोपेच्या वेळी श्वास घेण्यास अडथळा येऊ शकतो, ज्यामुळे झोपेमध्ये व्यत्यय येतो. यामुळे तुम्हाला दुसऱ्या दिवशी थकवा जाणवू शकतो.

अशक्तपणा

अशक्तपणा ही अशी स्थिती आहे ज्यामध्ये शरीरात रक्ताची कमतरता असते. किंवा त्या पेशींमध्ये हिमोग्लोबिन खूप कमी असते, एक प्रथिन जे रक्तप्रवाहातून ऑक्सिजन वाहून नेते. यामुळे उर्जेची पातळी कमी होते.

हायपोथायरॉईडीझम

हायपोथायरॉईडीझमला अंडरएक्टिव्ह थायरॉईड रोग असंही म्हणतात. याचा अर्थ तुमच्या रक्तप्रवाहात पुरेसे थायरॉईड संप्रेरक नाही आणि तुमचं चयापचय मंदावते. कमी सक्रिय थायरॉईड ग्रंथीमुळे थकवा तसेच वजन वाढणे, अशक्तपणा, कोरडी त्वचा, थंडी वाजणे आणि बद्धकोष्ठता यासारखी इतर लक्षणे उद्भवू शकतात. याशिवाय, हार्मोनल बदलांमुळे देखील थकवा जाणवू शकतो. रजोनिवृत्ती दरम्यान वृद्ध पुरुषांमध्ये टेस्टोस्टेरॉन आणि महिलांमध्ये इस्ट्रोजेन सारख्या हार्मोन्सची कमी पातळी शरीरात थकवा निर्माण करू शकते.

लठ्ठपणा ही आधुनिक जीवनशैलीमधील एक मोठी समस्या आहे. सतत जंक फूड खाणे, अनियमित आहार आणि शारीरिक हालचाल नसल्याने शरीरातील चरबी वाढते. यामुळे मधुमेह, उच्च रक्तदाब आणि हृदयविकाराचा धोका वाढतो. यासाठी नियमित व्यायाम, संतुलित आहार आणि पुरेशी झोप घेणे आवश्यक आहे. आपल्या आहारात ताज्या भाज्या, संपूर्ण धान्य आणि प्रथिनयुक्त पदार्थांचा समावेश करावा. गोड आणि तेलकट पदार्थ कमी खाल्ले पाहिजेत तसेच दररोज किमान ३० ते ४५ मिनिटे चालणे, जॉगिंग किंवा योगसाधना करणे आवश्यक आहे.

मधुमेह हा फास्ट फूड, तणाव आणि शारीरिक निष्क्रियतेमुळे वेगाने वाढणारा आजार आहे. सतत गोड पदार्थ आणि प्रक्रिया केलेले अन्न खाण्यामुळे शरीरातील साखरेचे प्रमाण वाढते आणि त्यामुळे टाईप-२ डायबेटीसचा धोका निर्माण होतो. हा धोका टाळण्यासाठी नियमित व्यायाम, योग्य आहार आणि जीवनशैलीतील आवश्यक बदल महत्त्वाचे ठरतात. सकस आहार, भरपूर पाणी पिणे, पुरेशी झोप घेणे आणि मानसिक तणाव कमी करणे हे यावरचे प्रमुख उपाय आहेत.

हृदयविकाराचे प्रमाणही दिवसेंदिवस वाढत आहे. चुकीच्या आहारामुळे कोलेस्टेरॉल वाढतो, रक्तवाहिन्या आकुंचित होतात आणि रक्तप्रवाहावर परिणाम होतो. सतत तणावाखाली राहणे, धूम्रपान, मद्यपान आणि व्यायामाचा अभाव यामुळे हृदयविकाराचा धोका वाढतो. या समस्येवर उपाय म्हणून आहारात फायबरयुक्त पदार्थ, ओमेगा-३ युक्त अन्न, फळे आणि भाज्यांचा समावेश करावा. धूम्रपान आणि मद्यपान टाळावे तसेच दररोज किमान ३० मिनिटे चालणे किंवा व्यायाम करावा.

मानसिक तणाव आणि नैराश्य हे देखील मोठ्या प्रमाणावर वाढत आहेत. सततच्या कामाच्या दडपणामुळे लोक नैराश्य, झोपेच्या समस्या आणि चिडचिडीचे बळी ठरत आहेत. या समस्येवर उपाय म्हणून ध्यानधारणा आणि योगसाधना करावी. कुटुंबासोबत वेळ घालवावा आणि पुरेशी झोप घ्यावी. तणाव नियंत्रणासाठी वेळेचे योग्य नियोजन करणे आवश्यक आहे.

मोबाईल, लॅपटॉप आणि टीव्हीच्या सततच्या वापरामुळे झोपेचे विकार आणि डोळ्यांचे आजार वाढत आहेत. रात्री झोपण्यापूर्वी मोबाईल आणि लॅपटॉपचा वापर टाळावा. ठराविक वेळी झोपण्याची आणि उठण्याची सवय लावावी. डोळ्यांचे आरोग्य चांगले राखण्यासाठी आहारात व्हिटॅमिन A आणि ओमेगा-३ युक्त पदार्थांचा समावेश करावा.

शारीरिक निष्क्रियता ही देखील एक मोठी समस्या (Health Risk) आधुनिक जीवनशैलीमुळे होणारे आरोग्याचे धोके आणि त्यावर उपाय आहे. सतत बसून राहिल्याने स्नायू कमजोर होतात, पाठदुखी आणि सांधेदुखीच्या तक्रारी वाढतात. या समस्येवर उपाय म्हणून प्रत्येक ३० मिनिटांनी थोडे चालावे, शरीर ताठ ठेवून बसावे आणि दररोज व्यायाम करावा. शक्य असल्यास जिने चढावे आणि लिफ्टचा वापर टाळावा.

तंत्रज्ञानाचे व्यसन देखील मोठ्या प्रमाणावर वाढले आहे. सतत मोबाइल आणि सोशल मीडियाचा वापर मानसिक आरोग्यावर परिणाम (Health Risk) करतो. यामुळे झोपेच्या समस्या, नैराश्य आणि एकाकीपणाची भावना निर्माण होऊ शकते. हे टाळण्यासाठी डिजिटल डिटॉक्स करणे, मित्र-परिवारासोबत वेळ घालवणे आणि बाहेर फिरायला जाणे हे आवश्यक आहे.

आधुनिक जीवनशैलीमुळे होणाऱ्या या सर्व आरोग्य समस्यांकडे (Health Risk)वेळीच लक्ष द्यायला हवे. निरोगी जीवनासाठी सकस आहार, नियमित व्यायाम, पुरेशी झोप, मानसिक तणाव कमी करणे आणि वेळेचे योग्य नियोजन करणे गरजेचे आहे. तंबाखू आणि अल्कोहोलपासून दूर राहणे तसेच निसर्गाच्या सान्निध्यात वेळ घालवणे हे सुद्धा आरोग्यासाठी उपयुक्त ठरते. “आरोग्य हाच खरा धन” या उक्तीचा विसर पडू नये आणि निरोगी जीवनशैली अवलंबावी.

झोपेचा आरोग्यावर होणारा परिणाम

चांगली झोप मेंदूच्या कार्यक्षमतेस चालना देते. झोप पूर्ण असल्यास लक्ष केंद्रित करणे सोपे होते, स्मरणशक्ती सुधारते आणि निर्णय क्षमता वाढते. अपुरी झोप असल्यास मानसिक थकवा येतो आणि काम करण्याची क्षमता कमी होते. झोपेमुळे शरीराची दुरुस्ती होते, नवीन पेशी तयार होतात आणि स्नायू व हाडे बळकट होतात. जर झोप अपुरी राहिली, तर हृदयविकार, उच्च रक्तदाब आणि मधुमेह यासारख्या आजारांचा धोका वाढतो.

मानसिक आरोग्यावरही झोपेचा मोठा प्रभाव असतो. सतत झोप कमी झाल्यास चिंता, नैराश्य आणि तणाव वाढतो, त्यामुळे मन अस्वस्थ राहते. झोप पूर्ण झाली तर मन शांत राहते आणि सकारात्मक विचार वाढतात. झोपेचा थेट संबंध वजन नियंत्रणाशी देखील आहे. झोप कमी घेतल्यास हार्मोन्समध्ये असंतुलन येते आणि भूक वाढते, परिणामी लठ्ठपणा वाढू शकतो. नियमित झोप घेतल्यास मेटाबॉलिझम सुरळीत राहतो आणि शरीर निरोगी राहते. तसेच, झोपेच्या माध्यमातून रोगप्रतिकारशक्ती वाढते. शरीराला विश्रांती मिळाल्याने संसर्गजन्य आजारांपासून बचाव होतो आणि लहानसहान सर्दी-ताप लवकर बरे होतात.

चांगली झोप मिळवण्यासाठी उपाय

चांगली झोप मिळवण्यासाठी झोपेचे वेळापत्रक पाळणे महत्त्वाचे आहे. दररोज एकाच वेळी झोपणे आणि उठणे यामुळे शरीराची नैसर्गिक घड्याळ (Biological Clock) सुरळीत राहते आणि झोप लवकर लागते. झोपण्याच्या आधी मोबाइल, लॅपटॉप किंवा टीव्ही यांचा वापर करणे टाळावे, कारण स्क्रीनमधून निघणाऱ्या ब्लू लाइटमुळे मेंदू अधिक सतर्क राहतो आणि झोप उशिरा येते. झोपताना अंथरूण आणि झोपण्याची जागा आरामदायक असावी. मऊ गादी, योग्य उशी आणि शांत, अंधुक प्रकाश असलेली खोली झोपेसाठी उत्तम असते. झोपण्यापूर्वी उष्ण दुध किंवा हर्बल टी घेतल्यास शरीराला आराम मिळतो आणि झोप चांगली लागते. मसालेदार आणि तेलकट पदार्थ झोपण्याच्या २-३ तास आधी टाळावेत, कारण अपचन झाल्यास झोपेत अडथळा येतो.

चांगल्या झोपेसाठी नियमित व्यायाम करणे देखील आवश्यक आहे. दिवसभर शरीर सक्रिय राहिल्यास रात्री शरीर झोपेसाठी तयार होते. मात्र, झोपण्याच्या अगदी आधी व्यायाम करणे टाळावे, कारण त्यामुळे शरीर जास्त अॅक्टिव्ह होऊन झोप उशिरा लागते. झोपण्यापूर्वी ध्यान, योग किंवा खोल श्वास घेण्याचे तंत्र अवलंबल्यास तणाव कमी होतो आणि झोप लवकर लागते. झोपण्याच्या ठराविक सवयी ठेवाव्यात, जसे की एखादे पुस्तक वाचणे किंवा सौम्य संगीत ऐकणे, त्यामुळे मेंदूला झोपेचा इशारा मिळतो. कॅफीन आणि अल्कोहोलचा वापर मर्यादित ठेवावा, कारण चहा, कॉफी आणि सॉफ्ट ड्रिंक्समधील कॅफीनमुळे झोपेवर परिणाम होतो. जर झोपेमध्ये वारंवार अडथळे येत असतील, तर डॉक्टरांचा सल्ला घेणे महत्त्वाचे आहे.

चांगली झोप ही आरोग्यासाठी अत्यंत आवश्यक आहे. झोप अपुरी राहिल्यास शारीरिक आणि मानसिक आजार होण्याचा धोका वाढतो. झोपेचे वेळापत्रक पाळणे, स्क्रीनचा वापर टाळणे, संतुलित आहार घेणे आणि तणावमुक्त राहणे हे चांगल्या झोपेसाठी आवश्यक आहे. तुमची झोप पूर्ण असेल, तर तुमचे आरोग्य सुधारेल आणि तुमचे आयुष्य अधिक आनंदी होईल!

‘या’ आजारांचा धोका वाढतोय

तासनतास जर तुम्ही एकाच जागी बसून काम करत असाल तर वजन वाढण्याची दाट शक्यता असते. कॅलरी शरीरातील बर्न होण्याची प्रक्रिया मंद होते. कंबर आणि पोटाच्या आसपासच्या भागात चरबी यामुळे जमा होत राहते. यामुळे वजन वेगाने वाढते.

काही अभ्यासांत असे दिसून आले आहे की सातत्याने एकाच जागी बसून राहिल्याने हृदयाशी संबंधित आजार होण्याची शक्यता 30 टक्क्यांनी वाढते. शरीरातील ब्लड सर्कुलेशन तासनतास एकाच जागी बसून राहिल्याने मंद होते.कोलेस्टेरॉल वाढत जाते आणि हार्ट अटॅक येण्याचा धोका यामुळे वाढत जातो.

जे लोक एकाच जागी बराच वेळ बसून राहतात. आजिबात शरीराची हालचाल करत नाहीत अशा लोकांच्या शरीरातील मेटाबॉलिज्म मंद होते. यामुळे शरीरात इन्सुलिन तयार होण्याची क्षमता कमी होत जाते. परिणामी रक्तातील साखरेचे प्रमाण वाढत जाते. यामुळे टाईप 2 डायबिटीज होण्याचा धोका बळावतो.

एकाच जागी सारखे बसून राहत असाल तर पाठीच्या कण्यावर ताण पडतो. यामुळे पाठदुखी, कंबरदुखी, मानदुखी होऊ शकते. चुकीच्या पद्धतीने दीर्घ काळ बसून राहिल्याने स्पायनल प्रॉब्लेम होऊ शकतात.

तसेच संबंधित व्यक्तीच्या मानसिक आरोग्यावरही परिणाम होतो. शारीरीक हालचाली कमी झाल्यास मेंदूत रक्त प्रवाह कमी होऊ शकतो. यामुळे तणाव, चिंता, डिप्रेशन यांसारख्या समस्या वाढण्याची शक्यता असते.

या धोक्यापांसून कसा कराल बचाव

एकाच जागी तुम्हाला जर बसून बराच वेळ काम करायचे असेल तर प्रत्येक 30 ते 40 मिनिटांनंतर ब्रेक घेत चला. या काळात दोन ते तीन मिनिट फिरा. हलके स्ट्रेचिंग एक्सरसाइज करा. वर्क स्टेशनमध्ये बदल करा. उभे राहून काम करण्याचा प्रयत्न करा. शारीरीक हालचाली वाढतील याची काळजी घ्या. ऑफीसमध्ये लिफ्टने जात असाल तर पायऱ्यांचा वापर केल्यास फायदेशीर ठरेल. ऑफीस किंवा घरात चालत चालत काम करा. व्यायाम करण्याची सवय लावून घ्या. किमान अर्धा तास दररोज चालणे किंवा योगा करा.

अभ्यासात नेमकं काय

जर शरीराला पूर्ण झोप मिळाली नाही तर मेंदू योग्य पद्धतीने काम करू शकत नाही. यामुळे चिंता, नैराश्य, तणाव निर्माण होतो. तसेच स्मरणशक्ती देखील प्रभावित होते. या व्यतिरिक्त दीर्घ काळ जर कमी झोप मिळत असेल तर यामुळे मेंदूच्या काही भागात असंतुलन निर्माण होऊ शकते.

या रिसर्चमध्ये सहभागी झालेल्या लोकांना तीन गटात विभागण्यात आले. यामध्ये जवळपास 75 हजार लोकांच्या स्लीप पॅटर्नवर नजर ठेवण्यात आली. पहिल्या गटात लवकर झोपी जाणारे, दुसऱ्या गटात योग्य वेळी झोपी जाणारे तर तिसऱ्या गटात उशीरा झोपणाऱ्या लोकांना सहभागी करण्यात आले होते. या तिन्ही गटांतील लोकांच्या मेंटल हेल्थवर वेगवेगळा परिणाम दिसून आला.

चांगली झोप येण्यासाठी काय करावे?

मेंटल हेल्थ फाउंडेशननुसार प्रत्येक व्यक्तीने त्याच्या झोपेच्या गुणवत्तेवर काम करायला हवे. तसेच झोप का येत नाही आणि उशिरापर्यंत जागरण करण्याचे कारण काय याचाही विचार झाला पाहिजे. यावर मार्ग निघाल्यावर चांगली झोप येण्यासाठी प्रयत्न केले पाहिजेत. चांगली झोप येण्यासाठी चार घटक महत्वाचे ठरतात. यामध्ये सुधारणा करून या समस्येवर मार्ग काढता येऊ शकतो.

बेडरूममध्ये टिव्ही किंवा रेडिओ यांसारख्या वस्तू ठेऊ नयेत. तसेच मोबाईल फोन देखील दूर ठेवला पाहिजे. जे लोक रात्री खूप जागरण करतात किंवा उशिराने झोपतात त्यांच्यात मेंटल हेल्थ डिसऑर्डरचा धोका मोठ्या प्रमाणात वाढतो. यामध्ये एंग्जायटी आणि डिप्रेशन यांचा देखील समावेश आहे. आरोग्य तज्ज्ञांच्या म्हणण्यानुसार तुम्हाला जर रात्री लवकर झोपण्याची सवय लावायची असेल तर त्यासाठी जेवणात हलके अन्न खावे लागेल. यामुळे लवकर झोप येण्यास मदत होईल.

हात पाहणे (करदर्शन)

• झोपेतून उठताच सर्वप्रथम आपल्या दोन्ही हातांचे दर्शन घ्यावे.
• असे म्हणतात की हाताच्या तळव्यांमध्ये देवी लक्ष्मी (संपत्ती), सरस्वती (विद्या) आणि भगवान विष्णू (शक्ती) वास करतात.
• म्हणून हात पाहून मनात प्रार्थना करावी:
  “कराग्रे वसते लक्ष्मी, करमध्ये सरस्वती | करमूले तू गोविंदः प्रभाते करदर्शनम् ||
  
  “ पाय जमिनीला टेकवण्यापूर्वी पृथ्वीला वंदन करणे
• जमिनीला पाय टेकण्याआधी, पृथ्वीमातेची क्षमा मागून वंदन करावे.
• हे म्हणावे:
  “समुद्रवसने देवी, पर्वतस्तनमंडले | विष्णुपत्नी नमस्तुभ्यं, पादस्पर्शं क्षमस्व मे ||”

स्वच्छ पाणी प्यावे

• सकाळी उठताच एक ग्लास तांब्यातील किंवा मातीच्या भांड्यातील पाणी प्यावे.
• यामुळे शरीर शुद्ध होते आणि पचनसंस्था सुधारते.

सूर्याचे स्मरण व सूर्यनमस्कार

• सूर्य नारायणाला मनोमन वंदन करून, त्यांच्या किरणांची ऊर्जा ग्रहण करावी.
• शक्य असल्यास सूर्यनमस्कार घालावेत आणि “ॐ सूर्याय नमः” मंत्राचा जप करावा.

गायत्री मंत्र किंवा इतर शुभ मंत्र जप

• दिवसाची सुरुवात सकारात्मक विचारांनी करण्यासाठी गायत्री मंत्र, महा मृत्युंजय मंत्र किंवा इतर शुभ मंत्रांचा जप करावा.
• गायत्री मंत्र:
  “ॐ भूर्भुवः स्वः तत्सवितुर्वरेण्यं | भर्गो देवस्य धीमहि धियो यो नः प्रचोदयात् ||”
  
  स्नान करून देवपूजा व प्रार्थना
• घरातील देवस्थानात जाऊन दिवा लावावा आणि पूजा करावी.
• सकाळच्या प्रार्थनेने मनःशांती मिळते आणि दिवस सकारात्मकतेने सुरू होतो.

आई-वडिलांचे आशीर्वाद घेणे

• सकाळी उठल्यावर आई-वडिलांचे किंवा घरातील वडीलधाऱ्यांचे आशीर्वाद घेतल्याने दिवस शुभ आणि यशस्वी होतो.

सकारात्मक संकल्प करणे

• दिवसाची सुरुवात चांगल्या विचारांनी करावी.
• स्वतःला एक सकारात्मक संकल्प द्यावा, जसे की “आजचा दिवस शुभ असेल, मी आनंदी राहीन आणि इतरांनाही आनंद देईन.”

ही काही ज्योतिषशास्त्रानुसार सकाळी केल्या जाणाऱ्या शुभ गोष्टी आहेत. या सवयी अंगीकारल्यास जीवन अधिक सुखी, समृद्ध आणि शांततापूर्ण होऊ शकते. तुम्हाला ही माहिती आवडली अथवा पटली असण्यास नक्की इतरांना पाठवा.