वरुथिनी एकादशी (Varuthini Ekadashi ) ही हिंदू धर्मातील एक अत्यंत पवित्र आणि महत्वाची एकादशी मानली जाते. ही एकादशी चैत्र महिन्यात कृष्ण पक्षात येते आणि विशेषतः विष्णू भक्तांसाठी अत्यंत पुण्यदायक मानली जाते. चैत्र कृष्ण एकादशीला वरुथिनी एकादशी म्हणतात. या दिवशी भगवान विष्णूच्या वराह अवताराची पूजा केली जाते. असे मानले जाते की वरुथिनी एकादशीचे व्रत करणाऱ्यांना भगवान विष्णूचे संरक्षण आणि ढाल मिळते. वरुथिनी एकादशीला भगवान विष्णूची पूजा करावी. यावेळी विष्णू सहस्रनामाचे पठण करणे फलदायी मानले जाते. या व्रताच्या वेळी भगवान विष्णूच्या दहा अवतारांची कथा ऐकावी किंवा त्यांचे स्मरण करावे. या व्रताची पूजा करण्याचा संकल्प केल्यानंतर, दिवसभर फक्त फळे खावीत असे म्हटले जाते.
चैत्र कृष्ण एकादशीला वरुथिनी एकादशी म्हणतात. या दिवशी भगवान विष्णूंच्या वराह अवताराची पूजा केली जाते. असे मानले जाते की वरुथिनी एकादशीचे व्रत करणाऱ्यांना भगवान विष्णूचे संरक्षण आणि ढाल मिळते. वरुथिनी एकादशीला भगवान विष्णूची पूजा करावी. या दिवशी विष्णू सहस्रनामाचे पठण करणे फलदायी मानले जाते. या व्रतात भगवान विष्णूंच्या दहा अवतारांची कथा ऐकावी किंवा त्यांचे स्मरण करावे. या व्रताची पूजा करण्याचा संकल्प केल्यानंतर, दिवसभर फक्त फळे खावीत असे म्हटले जाते.
श्रीकृष्णाने युधिष्ठिराला सांगितले होते की यमराज आणि यमलोकाच्या भीतीपासून मुक्त होण्यासाठी वरुथिनी एकादशीचे व्रत आवश्यक आहे. वरुथिनी एकादशी शुभ आहे, सर्व पापांचा नाश करते आणि शेवटी मोक्ष प्रदान करते. हे व्रत केल्याने मनुष्याला सौभाग्य प्राप्त होते आणि या वरुथिनी एकादशीच्या पराभवामुळे राजा मांधात स्वर्गात पोहोचला. वरुथिनी एकादशीचे फळ दहा हजार वर्षे तपश्चर्या करण्यासारखे आहे.
कुरुक्षेत्रात सूर्यग्रहणाच्या वेळी एक मण सोने दान केल्याचे फळ वरुथिनी एकादशीचे व्रत केल्याने मिळते. वरुथिनी एकादशीचे व्रत केल्याने व्यक्तीला या जगात आनंद मिळू शकतो आणि पुढच्या जगात स्वर्गाची प्राप्ती होऊ शकते. श्रीकृष्णाने युधिष्ठिराला सांगितले होते की या एकादशीचे व्रत गंगेत स्नान करण्याच्या फळापेक्षा श्रेष्ठ आहे. प्रत्येक एकादशीप्रमाणे, या एकादशीच्या व्रताचे नियम दहाव्या दिवसापासून सुरू होतात.
वरुथिनी एकादशीचे महत्त्व:
– या दिवशी भगवान विष्णूच्या वामन अवताराची पूजा केली जाते.
– वरुथिनी या शब्दाचा अर्थ “संरक्षण करणारी” असा आहे. त्यामुळे ही एकादशी संकटांपासून संरक्षण करणारी मानली जाते.
– या दिवशी उपवास केल्यास सर्व पापांचा नाश होतो आणि मोक्षप्राप्ती होते असे मानले जाते.
नियम आणि उपवास:
– उपवास करणाऱ्या व्यक्तीने एक दिवस आधी म्हणजे दशमीला संध्याकाळी हलके अन्न घ्यावे.
– एकादशीच्या दिवशी उपवास करून भगवान विष्णूची पूजा करावी, विष्णू सहस्रनामाचे पठण करावे.
– काही भक्त फळाहार करतात तर काही संपूर्ण निर्जळी उपवास करतात.
– द्वादशीला म्हणजे दुसऱ्या दिवशी उपवासाचे पारायण केले जाते
शास्त्रांनुसार, वरुथिनी एकादशीचे व्रत केले तर एखाद्याला अश्वमेध यज्ञाइतके पुण्य लाभते. राजा मान्धाता, महात्मा धुंधुमार इत्यादी राजांनी या व्रताचे पालन करून मोक्ष प्राप्त केला होता अशी कथा आहे.
(सदर लेख हा उपलब्ध माहितीच्या आधारे लिहिण्यात आला आहे )
